Rozważania o rodzinie

„Cudowność domu polega nie na tym, że zapewnia
schronienie, ogrzewa czy daje poczucie własności! Ale na
tym, że powoli gromadzi w nas zasoby słodyczy, że tworzy
w głębi serca tajemne złoża, skąd płyną – jak wody
źródlane – sny…”

Antoine de Saint – Exupery

Dom rodzinny zawsze pozostawia wspomnienia. Przenika naszą osobowość, postępowanie, myśli, nasze przyszłe życie. Podświadomie wypala pewne schematy, które
w różnym stopniu nasilenia przenosi dorosły człowiek na grunt swojej „innej” przez siebie stworzonej rodziny. Wspaniale jeżeli dobre cechy matczynej rodziny możemy zachować. Często jednak dążymy, aby dane obyczaje zmienić bądź udoskonalić w funkcjonowaniu swojej własnej rodziny. Skutki takich zmian są różne i nie zawsze przebiegają zgodnie
z naszym  planem. Dlatego też chory dom rodzinny, który nadaje chorą plastyczność i kształt młodej osobowości człowieka, często przekazuje niewłaściwe  wartości młodemu pokoleniu ludzi, którzy ponownie tworzą i zamykają krąg stworzonego przez siebie nowego chorego domu. Dlatego tak ważnym wyzwaniem jest wspierać współczesna rodzinę. Rodzinę, która coraz częściej w zamęcie ówczesnej cywilizacji przestaje być wartością a wręcz zaczyna przybierać patologiczne bądź destrukcyjne formy. O współczesną rodzinę należy dziś walczyć, starając sie stworzyć dogodne warunki jej rozwoju, nie dopuszczając by jej prawdziwy obraz pozostał tylko odległą przyszłością. Jest to heroiczne wyzwanie, wręcz misja dla państwa i współczesnego społeczeństwa.
Rodzina to najważniejsza komórka społeczna, nadająca sens życia każdej jednostce ludzkiej. I naturalnym jest, iż człowiek jako istota rozumna dąży do zaspokojenia potrzeby życia w rodzinie a tym samym do stworzenia miejsca i obecnych w nim bliskich osób gdzie będzie czuł sie potrzebny, dowartościowany, gdzie będzie mógł budować swój własny odrębny świat i nadawać mu niepowtarzalny i specyficzny kształt i formę. Jednak w wielu przypadkach, aby takie zamierzenia nie stały sie tylko utopią, należy pomóc jednostce ludzkiej umiejętnie stworzyć swoją prawidłowo funkcjonującą rodzinę.
Rodzina, to wyjątkowa społeczność tworząca specyficzny klimat, nieodzowna
i wymagająca szkoła życia. Środowisko rodzinne to przekaz wielu norm, zasad, wartości, postaw, które tworzą osobowość poszczególnych członków rodziny.
Przeglądając bogatą literaturę przedmiotu poświęconą rodzinie, zauważyć można szereg definicji, które rysują jej obraz a ich autorzy, chcą w jak najbogatszy sposób nadać najpełniejszy wymiar jej niematerialnemu bogactwu. Jedną z bardziej aksjologicznych definicji rodziny przedstawia J. Homplewicz, pisze – „rodzina, to wspólnota życia i miłości (…), wspólnota doświadczeń i błądzeń, jest naturalnym środowiskiem życia, rządzącym się właściwą tylko sobie autonomią trwania, programu życia, jak i przekazu wartości”.
(J. Homplewicz, 1996,s.202).
Z. Tyszka natomiast definiuje rodzinę jako „zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji”. (Z. Tyszka, 1976,s.74). Inny autor J. Szczepański określa „rodzinę jako małą grupę pierwotną złożoną z osób, które łączy stosunek małżeński i rodzicielski oraz silna więź międzyosobnicza, przy czym stosunek rodzicielski używany jest w szerokim, społeczno – prawnym rozumieniu tego terminu, umacniany z reguły prawem naturalnym, obyczajowym i kontekstem kulturowym.”
( S. Badora, B. Czeredrecka, D. Marzec, 2001, s.15).
Prawidłowo i mądrze prosperująca rodzina to godność ludzkiego życia. To lepszy
i pewniejszy start młodych, dojrzewających i kształcących swoje charaktery ludzi. To kreślenie wzorców, które dają siłę do stawiania czoła nowym wyzwaniom i pojawiającym się życiowym trudnościom. Młody człowiek wychowany w prawidłowo funkcjonującej rodzinie wrasta w jej macierzystą etykę i przez to na jej fundamentach buduje swoja przyszłość. Bowiem rodzina to dom o wymiarze  transcendentnym a prawdziwy pełen szacunku i miłości dom to przyszłość lepszego jutra.
Jan Paweł II zawsze podkreślał ważność rodziny, jej niebagatelna rolę w życiu narodu i świata. W jednym ze swoich przemówień wygłoszonym w Kaliszu w roku 1997, po raz kolejny wypowiada znamienne słowa o tej tak ważnej instytucji społecznej „(…), ani na chwilę nie zapominajcie o tym , jak wielką wartością jest rodzina (…),jest ona wspólnotą świętą. Jest komunią osób zjednoczonych miłością (…), miłość małżeńska i rodzinna jest ciągle uszlachetniana, doskonalona przez wspólne troski i radości, przez wspieranie sie w chwilach trudnych(…), jest prawdziwym gniazdem życia i jedności”. (Jan Paweł II,1997).
Specyfiką rodzinnego wychowania jest fakt, iż wszyscy członkowie na siebie wzajemnie oddzaływują, zarówno rodzice na dzieci jak i dzieci na rodziców a także w relacje te wchodzą inni domownicy, mieszkający wspólnie w gospodarstwie domowym. Oczywistym jest, iż w tej tak bogatej społeczności charakterów, dochodzi do pewnych konfliktów
i nieporozumień. Najważniejszym jest jednak umiejętna komunikacja w rodzinie, wyrozumiałość , zaufanie i empatia. Ważnym jest także przypomnienie, iż współczesna rodzina nie może zamykać się w swojej wyłączności ale musi mieć otwarte granice by współistnieć ze środowiskiem lokalnym, którego jest częścią, by nie dzieliły jej mury, by mogła w naturalny sposób się rozwijać a zarazem tworzyć swój niepowtarzalny i odrębny charakter.
Każda współczesna rodzina przechodzi przez dynamiczne przekształcenia, które mogą powodować pewne sytuacje kryzysowe. Maria Ziemska pisze – „sytuacje kryzysowe rozwojowe występują w sposób naturalny w cyklu trwania rodziny. Wymagają one od członków rodziny adekwatnego zachowania się i w związku z tym rewizji dotychczasowego sposobu postępowania.” (w:, A. Podgórecki, 1976, s.483). Autorka sytuacje kryzysowe dzieli na:
– przewidywalne; do, których można sie przygotować i w pewien sposób załagodzić ich przebieg. Sytuacje te rzadko doprowadzają do zjawisk patologicznych. Sytuacje kryzysowe przewidywalne to np. przygotowanie sie do pełnienia pewnych nowych ról, zadań itp.
– nieprzewidywalne (przypadkowe); pojawiają sie nagle, powodują , iż wszyscy członkowie rodziny muszą wykształtować w sobie sposoby przystosowania sie do nowej sytuacji, kryzys taki może doprowadzić do jeszcze większego umocnienia spójności rodziny bądź do pogorszenia panujących w niej relacji a nawet do jej rozbicia. Sytuacje kryzysowe nieprzewidywalne to np. śmierć w rodzinie, utrata pracy, nagłe sukcesy, ciężka choroba któregoś z członków rodziny itp.
Współczesna rodzina przechodzi przez szereg oddziaływań społecznych, wychowawczych, ekonomicznych, cywilizacyjnych itd. Mimo tak dużych nacisków
z zewnątrz powinna pozostać najważniejszą i najstabilniejszą strukturą społeczną. Powinna być zawsze oparciem i ochroną dla wszystkich swoich członków. Ważnym w prawidłowym funkcjonowaniu rodziny jest aby jej domownicy mogli i potrafili uzewnętrzniać swoje uczucia, emocje, potrzeby. Rodzina bowiem to wspólnota i jedność, w której każdy ma prawo do własnej indywidualności.

Tekst opracowała mgr Monika Kołodziej

Bibliografia

Badora S., Czeredrecka B., Marzec D., Rodzina i formy jej wspomagania, Kraków 2001.
Homplewicz J., Etyka pedagogiczna, Rzeszów 1996.
Jan Paweł II, Homilia wygłoszona w Kaliszu, 4 czerwca 1997.
pr. zbior. Podgórecki A., Zgadnienia patologii społecznej, Warszawa 1976.
Tyszka Z., Socjologia rodziny, Warszawa 1976.